Ο Κώστας Ξιούρος είναι ίσως από τους λίγους λεγόμενους οικονομολόγους που έχω σε εκτίμηση και ίσως τελικά ο μόνος
Είναι ο άνθρωπος που ενώ ήταν σύμβουλος της διερευνητικής επιτροπής του κύριου Πική παραιτήθηκε γιατί αντιλήφθηκε πολύ σύντομα ότι η όλη διαδικασία ήταν ένα φιάσκο, κάτι που τον ανέβασε ακόμα περισσότερο στην εκτίμηση μου
Λίγες μέρες μετά το κούρεμα τον Απρίλη του 2013 έγραψε ένα αναλυτικό άρθρο με το οποίο επεξήγησε αναλυτικά ότι ο ELA που έπαιρνε η Λαική ήταν παράνομος όπως και παράνομο ήταν το φόρτωμα του στην Τράπεζα Κύπρου και πως αν αυτό το τεράστιο βάρος παραμείνει η Τράπεζα Κύπρου δεν πρόκειται να επιβιώσει
Ο Βγενόπουλος βρέθηκε να ελέγχει την Λαική με την αύξηση κεφαλαίου ακριβώς όπως ο κύριος Ρος με 400 εκατομύρια ελέγχει πλέον το 19% της Τράπεζας Κύπρου
Το 1 ΔΙΣ που «πήρε» η Τράπεζα Κύπρου πήγε κατευθείαν στον ELA που της φορτώθηκε από την Λαική και από τα 8,68 ΔΙΣ τώρα χρωστά μόλις 7,68 ΔΙΣ!!
950 εκατομμύρια έφυγαν από τον προυπολογισμό για τις αγαπημένες μας τράπεζες και πάλι και δεν ακούστηκε κιχ
Η άποψη μου είναι ότι η Τράπεζα Κύπρου δεν πρόκειται να επιβιώση και αυτή την στιγμή η Λαική υπάρχει ως ζόμπι μέσα της που μέσω του ELA τελικά θα την διαλύσει
Η Τράπεζα Κύπρου χρησιμοποιείται από τα αρπακτικά τύπου Ρος Άκκερμαν και Χουρικον ως μέσο για την αγορά φτηνής γης
Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια έφτασαν τον Ιούλη τα 28 δις και τώρα ίσως να ξεπέρασαν τα 30 δις
Οι καταθέσεις πριν το κούρεμα ήταν 76 ΔΙΣ και τον Μάη που μας πέρασε ήταν 43 ΔΙΣ!!!
και όλα τα υποθηκευμένα ακίνητα να βγουν στο σφυρί τα νούμερα δεν βγαίνουν όταν συνυπολογίσεις και τον ELA που είναι σχεδόν 8 ΔΙΣ
Σε αυτήν την αναφορά αναλύω γιατί ο χειρισμός του Emergency Liquidity Assistance (ELA) της Λαϊκής τράπεζας με την απόφαση της 25ης Μαρτίου με την οποία μεταφέρεται όλη η υποχρέωση (περί των €9.6 δισ.) στην Τρ. Κύπρου μαζί με την καλή Λαϊκή είναι παράνομος και κακός για την οικονομία. Δεν γνωρίζουμε ποιό είναι το ακριβές κόστος για την οικονομία, εφόσον δε γνωρίζουμε την ακριβή συμφωνία παροχής του ELA στη Λαϊκή. Παρ’ όλα αυτά όλες οι ενδείξεις καταδεικνύουν στο ότι η ζημιά στην οικονομία από τον κακό και παράνομο χειρισμό είναι τεράστια γιατί:
(α) επιφέρει πολύ μεγαλύτερη ζημιά στους ανασφάλιστους καταθέτες της Λαϊκής στην Κύπρο (ίσως άνω των €3.5 δισ.) και
(β) καθιστά την επιβίωση της Τράπεζας Κύπρου σχεδόν αδύνατη με τεράστιες επιπτώσεις στην οικονομία.
Επίσης παραθέτω ποιος είναι ο σωστός και νόμιμος χειρισμός όπως επίσης και τα οικονομικά οφέλη μίας τέτοιας πράξης. Αρχίζω την ανάλυση με το χρηματοοικονομικό, νομικό και λογιστικό πλαίσιο του ELA για να μπορούμε να υποστηρίξουμε την υπόλοιπη ανάλυση.
2. Το χρηματοοικονομικό, νομικό και λογιστικό πλαίσιο του ELA
Το ELA είναι ένα από τα εργαλεία που χρησιμοποιείται στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (European System of Central Banks) ως ένας από τους τρόπους καταπολέμησης της έλλειψης ρευστότητας σε μια εθνική οικονομία και συγκεκριμένα σε εξαιρετικές περιπτώσεις και σε περιόδους κρίσης. Η πρώτη κύρια διαφορά του από το σύνηθες τρόπο παροχής ρευστότητας που είναι από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) είναι στην ποιότητα των εξασφαλίσεων. Συγκεκριμένα χαμηλότερης ποιότητας εξασφαλίσεις είναι αποδεκτές για την παροχή δανείου μέσω του ELA, όμως συνεχίζει να είναι απαραίτητο οι εξασφαλίσεις να είναι επαρκείς όσον αφορά την αξία τους. Η δεύτερη κύρια διαφορά είναι το ότι το ELA δίνεται από μια Εθνική Κεντρική Τράπεζα (ΕθνΚΤ) και όχι από την ΕΚΤ. Οι παροχές του ELA γι’ αυτόν το λόγο ενώ παρουσιάζονται στον ενιαίο ισολογισμό των Εθνικών Κεντρικών Τραπεζών του Eurosystem δεν εμφανίζονται στον ισολογισμό της ΕΚΤ.
Το χρηματοοικονομικό επιχείρημα της παροχής του ELA είναι η αποφυγή συστημικών προβλημάτων που μπορεί να δημιουργηθούν από πιθανή χρεοκοπία λόγω έλλειψης ρευστότητας μίας τράπεζας με συστημική σημασία. Πιέσεις ρευστότητας δημιουργούνται πρωταρχικά όταν καταθέσεις αποσύρονται όπως επίσης και όταν αποσύρεται η χρηματοδότηση που προσφέρεται από την ΕΚΤ λόγω μη επαρκών εξασφαλίσεων με την απαραίτητη ποιότητα. Εδώ σημειώνουμε ότι υπάρχουν δύο συνθήκες κάτω από τις οποίες μπορεί ένα νομισματικό χρηματοπιστωτικό ίδρυμα (από εδώ και πέρα θα χρησιμοποιήσουμε τον όρο τράπεζα) να χρεοκοπήσει:
(Χ1) Όταν η απαίτηση κάλυψης υποχρεώσεων υπερβεί το ρευστό που διαθέτει η τράπεζα ή
(Χ2) Όταν η αξία των περιουσιακών στοιχείων της είναι χαμηλότερη από την αξία των υποχρεώσεων της, δηλαδή δεν είναι αξιόχρεη
Θεωρείται ότι για το καλό ενός χρηματοπιστωτικού συστήματος και της οικονομίας γενικότερα η χρεοκοπία με βάση την πρώτη συνθήκη (Χ1) δεν είναι επιθυμητή, και ειδικότερα σε περιόδους κρίσης και μίας τράπεζας που έχει συστημική σημασία, δεδομένου ότι η δεύτερη συνθήκη (Χ2) δεν ισχύει. Ενώ όταν η δεύτερη συνθήκη ισχύει τότε ακόμα και σε περιπτώσεις κρίσης είναι κατά κανόνα επιθυμητή η χρεοκοπία ακόμα και για μιαν τράπεζα με συστημική σημασία για να περιοριστεί το πρόβλημα του ηθικού κινδύνου (moral hazard). Πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι σε πολλές περιπτώσεις ο καθορισμός του αν μία τράπεζα είναι αξιόχρεη ή όχι (βλ. Χ2) είναι δύσκολος λόγω της δυσκολίας εκτίμησης με ακρίβεια της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ειδικά σε περιόδους κρίσης. Ο ηθικός κίνδυνος επίσης περιορίζεται για την παροχή ELA με το να ζητούνται επαρκείς εξασφαλίσεις, δυνατότητα επιπλέον κρατικών εξασφαλίσεων, δυνατότητα απομείωσης των εξασφαλίσεων και επιβολή επιτοκίου ποινής.
Από το χρηματοοικονομικό πλαίσιο μπορούμε να αντιληφθούμε το νομικό πλαίσιο του ELA το οποίο είναι το εξής:
(Ε1) Η παροχή ρευστότητας δύνεται κατά τη διακριτική ευχέρεια μίας ΕθνΚΤ σε περιόδους κρίσης και σε εξαιρετικές περιπτώσεις σε μία τράπεζα της δικαιοδοσίας της που έχει προσωρινή έλλειψη ρευστότητας και που δε μπορεί να εξασφαλίσει ρευστότητα με άλλους τρόπους (ECB2006, ECB2007).
(Ε2) Η ΕθνΚΤ αναλαμβάνει την ευθύνη και το πιθανό κόστος της παροχής ELA (ECB1999 σελ. 108-109, ECB2007).
(Ε3) Η παροχή ELA δίνεται δεδομένου ότι η τράπεζα είναι αξιόχρεη και έναντι επαρκών εξασφαλίσεων (ECB2006).
(Ε4) Η ΕθνΚΤ έχει τη δυνατότητα να ζητήσει επιπλέον εξασφαλίσεις από το κράτος, να επιβάλει επιτόκιο ποινής και να επιβάλει κούρεμα στις εξασφαλίσεις που προσφέρει η τράπεζα ούτως ώστε να διασφαλιστεί πλήρως.
(Ε5) Η παροχή του ELA δηλώνεται στην ΕΚΤ και η ΕΚΤ με 2/3 των ψήφων του διοικητικού της συμβουλίου μπορεί να αλλάξει ή να διακόψει το ELA αν εκτιμάται ότι η τράπεζα που δέχεται τη βοήθεια είναι αναξιόχρεη (insolvent) ή αν οι εξασφαλίσεις δεν είναι αρκετές.
Από τα ποιο πάνω καταλαβαίνουμε ότι η παροχή ELA είναι καθαρά δικαιοδοσία και ευθύνη της ΕθνΚΤ και κάτω από αυστηρούς κανόνες ούτως ώστε να βοηθά το χρηματοπιστωτικό σύστημα όταν πρέπει, να περιορίζει τον ηθικό κίνδυνο ενώ παράλληλα να διασφαλίζεται πλήρως η ΕθνΚΤ. Αυτά προϋποθέτουν ότι η ΕθνΚΤ είναι ικανή για τη σωστή παροχή ELA και φέρει την κύρια ευθύνη. Επίσης ευθύνη φέρει και η ΕΚΤ σε περίπτωση που υπάρχουν υποψίες ότι η ΕθνΚΤ ασκεί νομισματική χρηματοδότηση (monetary financing), κατά παράβαση τoυ Άρθρου 123(1) της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τουΚανονισμού (ΕΚ) αριθ. 3603/93 του Συμβουλίου, σε τράπεζα που πιθανόν να είναι αναξιόχρεη ή πιθανόν να μην προσφέρονται επαρκείς εξασφαλίσεις.
Νομισματική χρηματοδότηση αναφέρεται σε οποιαδήποτε χρηματοδότηση η οποία δύναται να μειώσει το κόστος δανεισμού του νομικού προσώπου που τη λαμβάνει και έτσι προκαλεί στρεβλώσεις στην οικονομία και βάζει σε κίνδυνο την ανεξαρτησία της ΕθνΚΤ. Η απαγόρευση νομισματικής χρηματοδότησης είναι βασικός κανόνας της Ευρωζώνης και της ΕΚΤ γιατί διασφαλίζει δύο βασικούς πυλώνες της λειτουργίας του Eurosystem οι οποίοι είναι η ανεξαρτησία των Κεντρικών Τραπεζών και η τιμαριθμική σταθερότητα. Ο μόνος τρόπος που έχει μία Κεντρική Τράπεζα να προσφέρει ρευστότητα χωρίς να επιδίδεται σε νομισματική χρηματοδότηση είναι με το να προσφέρει χρηματοδότηση έναντι επαρκών εξασφαλίσεων. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση και αν μία ΕθνΚΤ χρηματοδοτεί μιαν τράπεζα ή μιαν κυβέρνηση ή οποιαδήποτε άλλη οντότητα χωρίς επαρκείς εξασφαλίσεις ή που είναι αφερέγγυα τότε το κάνει κατά παράβαση του Άρθρου 123(1) της Συνθήκης όπως επίσης και των κανονισμών της ίδιας της ΕθνΚΤ.
Το νομικό πλαίσιο του ELA με τη σειρά του καθορίζει το λογιστικό χειρισμό του ELA όπως επίσης και τη διαδικασία σε περίπτωση εκκαθάρισης, χρεοκοπίας ή παρόμοιας διαδικασίας μίας τράπεζας που έχει πάρει ELA. Ξεκινώντας από το χειρισμό του ELA στο επίπεδο της τράπεζας που το λαμβάνει έχουμε να πούμε το εξής:
(Τ1) Το ELA ως δάνειο παρουσιάζεται κανονικά στον ισολογισμό της τράπεζας που το λαμβάνει ως υποχρέωση όμως είναι διαφορετικό από τα χρεόγραφα και τις καταθέσεις της τράπεζας όσον αφορά την ιεραρχία και τις διεκδικήσεις των περιουσιακών της στοιχείων. Αυτό γιατί οι διεκδικήσεις του ELA είναι μόνο οι σχετικές εξασφαλίσεις και όχι όλα τα περιουσιακά στοιχεία της τράπεζας.
(Τ2) Σε περίπτωση χρεοκοπίας, εκκαθάρισης ή παρόμοιας διαδικασίας της τράπεζας τότε το ELA έχει προτεραιότητα σε σχέση με όλες τις υποχρεώσεις της τράπεζας αλλά περιορίζεται μόνο στις εξασφαλίσεις που έχει προσφέρει η τράπεζα για το ELA. Το ELA δεν έχει καμία δικαιοδοσία ή διεκδίκηση όσον αφορά τα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία της τράπεζας. Επομένως η τράπεζα μαζί με την ΕθνΚΤ πρέπει να ρευστοποιήσει τις συγκεκριμένες εξασφαλίσεις και το ποσό αυτό αν είναι λιγότερο από την υποχρέωση πάει όλο στην ΕθνΚΤ ή αν είναι αρκετό πάει μόνο το ποσό της υποχρέωσης. Μετά από αυτό και σε οποιαδήποτε περίπτωση η συγκεκριμένη υποχρέωση της τράπεζας προς την ΕθνΚΤ διαγράφεται.
Ο χειρισμός του ELA στο επίπεδο της ΕθνΚΤ είναι ο εξής:
(Κ1) Το ELA από τη στιγμή που δίνεται σε μία τράπεζα τότε μπαίνει ως περιουσιακό στοιχείο στον ισολογισμό της ΕθνΚΤ. Το ίδιο ποσό παρουσιάζεται ως υποχρέωση της ΕθνΚΤ και συγκεκριμένα στο λογαριασμό της τράπεζας που το έχει λάβει (οι τράπεζες διατηρούν λογαριασμούς με την ΕθνΚΤ στην οποία υπάγονται).
(Κ2) Το ποσό αυτό αρχίζει πλέον να κινείται και μέρος ή όλο μεταφέρεται σε άλλες τράπεζες είτε στο κράτος είτε στην Ευρωζώνη. Η υποχρέωση της ΕθνΚΤ που αντιστοιχεί στο συγκεκριμένο ποσό του ELA γίνεται πλέον υποχρέωση έναντι τοπικών πιστωτικών ιδρυμάτων και έναντι όλου του Eurosystem. Επομένως παρουσιάζεται στον ενοποιημένο ισολογισμό όλων των ΕθνΚΤ του Eurosystem και όχι στον ισολογισμό της ΕΚΤ.
(Κ3) Σε περίπτωση χρεοκοπίας, εκκαθάρισης ή παρόμοιας διαδικασίας μίας τράπεζας που έχει πάρει ELA τότε η ΕθνΚΤ, που είναι και ο κύριος υπεύθυνος για την παροχή του,
(Κ3α) πρέπει να ρευστοποιήσει τις απαραίτητες εξασφαλίσεις, αυτές που πρόσφερε η τράπεζα όπως και πιθανόν τις κρατικές, μέχρι να ανακτήσει το απαιτούμενο ποσό συμπεριλαμβανομένου και των τόκων. Αυτό το ποσό επιστρέφει στο Eurosystem με τη διαγραφή της αντίστοιχης υποχρέωσης και την καταστροφή του νομισματικού ποσού που δημιουργήθηκε με το ELA.
(Κ3β) σε περίπτωση που το ανακτημένο ποσό δεν είναι αρκετό για να καλύψει το απαιτούμενο ποσό όντας ο κύριος υπεύθυνος (η ΕθνΚΤ) πρέπει να απορροφήσει τη ζημιά. Όμως το πιο πιθανό είναι να μην μπορεί να απορροφήσει όλην τη ζημιά και η de facto συνεργασία όλων των ΕθνΚΤ του Eurosystem με τον ενοποιημένο ισολογισμό να έχει ως αποτέλεσμα τη ζημιά να την απορροφά όλο το Eurosystem και η κάθε ΕθνΚΤ ανάλογα με το ποσοστό του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΚΤ που κατέχει. Εδώ σημειώνουμε ότι η ΕΚΤ δεν επιφέρει καμία ζημιά σε καμία περίπτωση.
Σε οποιαδήποτε περίπτωση από τις παραπάνω η συγκεκριμένη υποχρέωση του κράτους όπως και της τράπεζας που έχει λάβει το ELA προς την ΕθνΚΤ διαγράφονται.
Ο σχεδιασμός του ELA και όταν αυτό παρέχεται με βάση τους κανονισμούς και τη σχετική νομοθεσία προσβλέπει στο να αποκλείει την πιθανότητα ζημιάς από την παροχή του. Σε περίπτωση ζημιάς, όμως, τότε δεν καταστρέφεται όλο το νομισματικό ποσό που δημιουργήθηκε και επομένως ως αποτέλεσμα έχει επιτελεστεί νομισματική χρηματοδότηση, έναντι των προθέσεων του Eurosystem, ίση με το ποσό της ζημιάς λόγω του ότι οι εξασφαλίσεις δεν ήταν επαρκείς.
Σημειώνουμε ότι ο σκοπός του ELA είναι να ικανοποιήσει προσωρινά υποχρεώσεις (ανάληψη καταθέσεων, διακοπή χρηματοδότησης από την ΕΚΤ κοκ.) μέχρις ότου η τράπεζα που το λαμβάνει ανακτήσει την ρευστότητά της η οποία διασφαλίζεται από τη φερεγγυότητα της τράπεζας και τις επαρκείς εξασφαλίσεις. Σε καμίαν περίπτωση ποσό του ELA μπορεί να χρησιμοποιηθεί για δανεισμό ή οποιονδήποτε άλλο σκοπό.
3. Ο παράνομος χειρισμός του ELA
Υπάρχουν δύο μέρη στον όλο διακανονισμό του ELA στις αποφάσεις του Eurogroup της 25ης Μαρτίου που τον καθιστά παράνομο και είναι τα εξής:
(Λ1) Στο διαχωρισμό της Λαϊκής τράπεζας σε τρία μέρη, δηλαδή στις επιχειρήσεις στην Ελλάδα, στην κακή Λαϊκή και στην καλή Λαϊκή, το ELA έτυχε παρόμοιου χειρισμού με τις υπόλοιπες υποχρεώσεις της τράπεζας (καταθέτες, κάτοχοι χρεογράφων, κοκ.) κατά παράβαση του νομικού του πλαισίου αφού το ELA δεν έχει δικαιοδοσία σε όλα τα περιουσιακά στοιχεία της τράπεζας αλλά μόνο στις εξασφαλίσεις. Αυτό σημαίνει ότι παράνομα έχει δοθεί προτεραιότητα έναντι των ανασφάλιστων καταθετών της Λαϊκής τράπεζας σε σχέση με όλα τα περιουσιακά στοιχεία της Λαϊκής ενώ θα έπρεπε να γίνει αυτό μόνο για τις εξασφαλίσεις. Επίσης το ELA θα έπρεπε επίσης να χωριστεί σε τρία μέρα ακολουθώντας τις συγκεκριμένες εξασφαλίσεις.
(Λ2) Η μεταφορά του ELA στην Τρ. Κύπρου έγινε καθ’ επιβολή και χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του διοικητικού συμβουλίου της Τρ. Κύπρου. Να σημειώσουμε εδώ ότι σε αυτό το σημείο ακόμα και η επιβολή να ήταν από το κράτος και όχι από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (ΚΤΚ) δε θα μπορούσε να επικαλεστεί το δίκαιο της ανάγκης και να χρειαστεί να αποδείξει ότι κατέβαλε ένα ισάξιο αντίτιμο γιατί αυτή δεν είναι απαλλοτρίωση κινητής ή ακίνητης περιουσίας αλλά κάτι πολύ διαφορετικό. Εδώ είναι πολύ σημαντικό να αντιληφθούμε ότι η πράξη αυτή είναι μεταβίβαση χρέους σε τρίτο νομικό πρόσωπο, ακόμα και αν συνοδεύεται με περιουσιακά στοιχεία, που είναι προφανώς αντισυνταγματική όταν γίνεται χωρίς τη θέλησή του, που σε αυτή την περίπτωση είναι η Τρ. Κύπρου. Αυτό, επίσης, έχει ως αποτέλεσμα το ELA να πάρει παράνομα προτεραιότητα έναντι των καταθετών της Τρ. Κύπρου, των κάτοχων χρεογράφων και των μετόχων όσον αφορά τα περιουσιακά στοιχεία της Τρ. Κύπρου που θα δεσμευτούν για την εξασφάλιση του ELA που μεταφέρθηκε λόγω του ότι δεν ήταν επαρκώς εξασφαλισμένο.
Εδώ να σημειώσουμε ότι η παράδοση του ελέγχου της Τρ. Κύπρου σε διαχειριστή διορισμένο από την ΚΤΚ είναι επίσης αντισυνταγματική λόγω του ότι η Τρ. Κύπρου δεν έχει κηρυχτεί σε πτώχευση και επομένως ο έλεγχός της παραμένει στα χέρια των υφιστάμενων μετόχων και του νόμιμα διορισμένου διοικητικού συμβουλίου της. Επίσης η παράδοση του ελέγχου στην ΚΤΚ όπως και όλες οι εντεύθεν αποφάσεις της ΚΤΚ όσον αφορά τις τράπεζας εκτός από αντισυνταγματικές είναι επίσης καθ’ υπέρβαση της ανεξαρτησίας της ΚΤΚ.
4. Ο νόμιμος χειρισμός του ELA
Ο νόμιμος χειρισμός του ELA της Λαϊκής είναι απλός και καθαρός με βάση τις επεξηγήσεις που δόθηκαν όσον αφορά τον κανονικό χειρισμό του ELA και συγκεκριμένα του σημείου (Κ3). Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ανατρέξουμε στις συμφωνίες παροχής του συγκεκριμένου ELA της Λαϊκής και να ακολουθήσουμε την ενδεδειγμένη διαδικασία, που είναι η εξής:
(Σ1) Η ρευστοποίηση όλων των εξασφαλίσεων, και αυτών που προσφέρθηκαν από τη Λαϊκή και το κράτος, μέχρι την ανάκτηση του απαιτούμενου ποσού (περίπου €9.6 δισ.) το οποίο έχει ως αποτέλεσμα τη διαγραφή του συγκεκριμένου περιουσιακού στοιχείου της ΚΤΚ και της αντίστοιχης υποχρέωσης. Με αυτόν τον τρόπο καταστρέφεται το νόμισμα που δημιουργήθηκε προσωρινά, με το συγκεκριμένο ELA.
(Σ2) Αν όλο το απαιτούμενο ποσό δεν ανακτηθεί τότε τη ζημιά την απορροφά η ΚΤΚ όπως και όλο το Eurosystem με τη διαγραφή του συγκεκριμένου περιουσιακού στοιχείου της ΚΤΚ και τη μείωση του συνολικού κεφαλαίου του ενιαίου ισολογισμού του Eurosystem.
Ως πρακτικό αποτέλεσμα στη συγκεκριμένη περίπτωση της Λαϊκής αν είναι να υπάρξει ζημιά για το ELA, την οποία ανεπίσημα στοιχεία εκτιμούν κοντά στα €3.5 δισ., τότε δημιουργείται ένα νομισματικό ποσό σε ευρώ που δεν ήταν πρόθεση της ΕΚΤ. Φυσικά αυτό το ποσό για το Eurosystem είναι τόσο μικρό που περνά απαρατήρητο. Επίσης η ζημιά πιθανόν να είναι πολύ μεγαλύτερη από τα ίδια κεφάλαια της ΚΤΚ που είναι περίπου €150 εκ., όμως, σε σχέση με το κεφάλαιο του ενιαίου ισολογισμού του Eurosystem, που είναι περίπου €89 δισ., είναι μικρό. Το πρόβλημα επομένως είναι αφ’ ενός πολιτικό και αφ’ ετέρου δημιουργεί κλυδωνισμούς στην εμπιστοσύνη των αγορών όσον αφορά την ικανότητα της ΕΚΤ να διαχειριστεί την κρίση με βάση τους βασικούς στόχους της, που είναι η τιμαριθμική σταθερότητα και η ανεξαρτησία των ΕθνΚΤ.
5. Το κόστος του παράνομου χειρισμού του ELA
Ενώ το οικονομικό κόστος του νόμιμου χειρισμού του ELA της Λαϊκής για το Eurosystem, που αναφέρθηκα πιο πάνω, είναι πρακτικά αμελητέο, το κόστος του παράνομου χειρισμού του για την Κυπριακή οικονομία είναι δυσβάστακτο λόγω των εξής:
(Ζ1) Η ζημιά του ELA, που είναι η διαφορά της υποχρέωσης από την αξία των εξασφαλίσεων, την επωμίζονται παράνομα οι ανασφάλιστοι καταθέτες της Λαϊκής στην Κύπρο. Να σημειώσουμε εδώ ότι όλες οι ανασφάλιστες καταθέσεις που έχουν πάει στην κακή Λαϊκή είναι περί τα €7.5 δισ. και αν όντως η ζημιά που απορροφούν παράνομα είναι της τάξης των €3.5 δισ. τότε αυτή είναι συγκριτικά τεράστια. Επίσης αν μέρος του ELA είχε εξασφαλίσεις περιουσιακών στοιχείων στην Ελλάδα τότε οι παράνομες ζημιές στους συγκεκριμένους ανασφάλιστους καταθέτες είναι ακόμη μεγαλύτερες.
(Ζ2) Οι καταθέτες της Τρ. Κύπρου χάνουν την προτεραιότητά τους παράνομα έναντι περιουσιακών στοιχείων αξίας που αντιστοιχεί στη διαφορά μεταξύ του €9.6 δισ. και της αξίας των περιουσιακών στοιχείων που έχουν χρησιμοποιηθεί ως εξασφαλίσεις και έχουν πάει στην καλή Λαϊκή (άνω των €3.5 δισ. με βάση τις ανεπίσημες πληροφορίες).
(Ζ3) Περιουσιακά στοιχεία της Τρ. Κύπρου δεσμεύονται με τη μεταφορά του ELA και επομένως μειώνεται δραστικά η ικανότητα της Τρ. Κύπρου να αντλήσει περαιτέρω ρευστότητα. Ανεβαίνει επομένως δραστικά η πιθανότητα χρεοκοπίας λόγω έλλειψης ρευστότητας (Χ1) και αδυνατεί να αντιδράσει σε οποιανδήποτε μαζική φυγή καταθέσεων.
(Ζ4) Είναι αμφίβολο αν τα περιουσιακά στοιχεία της καλής Λαϊκής που πηγαίνουν στην Τρ. Κύπρου μπορούν να καλύψουν τους τόκους του ELA που ανέρχονται στα περίπου €250 εκ. ετησίως. Ενδεικτικά να πούμε, με βάση ανεπίσημα και ανεπιβεβαίωτα στοιχεία, τα δάνεια που έχουν περάσει στην καλή Λαϊκή είναι περίπου €7.1 δισ. όπως επίσης και άλλες επενδύσεις αξίας €2.9 δισ., που στις σημερινές συνθήκες η αξία τους είναι πολύ μικρότερη. Αυτές οι αξίες χρειάζεται να δημιουργήσουν έσοδα για να καλύψουν τους τόκους των €13.1 δισ. του ELA και των ασφαλισμένων καταθέσεων όπως επίσης και το επιπλέον μισθολόγιο που είναι πρακτικά αδύνατο. Σε αξίες και χρησιμοποιώντας το κακό σενάριο της PIMCO (που οι δεδομένες καταστάσεις πιθανόν να είναι χειρότερες) για να απομειώσουμε τα δάνεια κατά 26% τότε η καλή Λαϊκή έχει στην πραγματικότητα αρνητικό κεφάλαιο. Επομένως βλέπουμε ότι με βάση αυτές τις υποθέσεις επιφορτίζεται η Τρ. Κύπρου με επιπλέον ζημιά, είτε σε αξίες είτε σε κερδοφορία, μετά από ήδη μία ζημιά της τάξης των €1.6 δισ. που επέφερε η πώληση των επιχειρήσεων της στην Ελλάδα και που την έφερε σε αρνητικό κεφάλαιο. Η ανακεφαλαίωση της Τρ. Κύπρου ακόμα και της τάξης του 18%, το οποίο απαιτεί μετοχοποίηση σχεδόν 60% των ανασφάλιστων καταθέσεων, απλά καθυστερεί το αναπόφευκτό του να γίνει αναξιόχρεη (Χ2) ακόμα και αν επιβιώσει από τις πιέσεις ρευστότητας.
Η επιβίωση της Τρ. Κύπρου είναι επομένως πρακτικά πολύ δύσκολη και από πλευράς ρευστότητας και από πλευράς κερδοφορίας και αξιών. Και αν η Τρ. Κύπρου χρεοκοπήσει, δηλαδή χρεοκοπία και των δύο μεγάλων τραπεζών, τότε πλέον η έξοδος μας από το ευρώ ή η παραμονή μας στο ευρώ με εξευτελιστικούς όρους είναι σχεδόν σίγουρη.
6. Το όφελος του νόμιμου χειρισμού του ELA
Αν όμως το ELA τύχει νόμιμου και δίκαιου χειρισμού τότε το όφελος για την Κυπριακή οικονομία είναι τεράστιο λόγω των ακολούθων:
(Ο1) Οι ανασφάλιστοι καταθέτες που τώρα αναμένεται να ανακτήσουν σε βάθος χρόνου μόνο το 10-20% των ανασφάλιστων καταθέσεων τους θα έχουν ένα μεγάλο ποσό από τις καταθέσεις τους άμεσα διαθέσιμο αφού το αντίστοιχο ποσό θα μεταφερθεί στην καλή Λαϊκή. Επίσης οι αναμενόμενες ζημιές (κούρεμα) γι’ αυτούς θα είναι πολύ μικρότερες από το 80-90% που είναι τώρα και ίσως να πέσουν κάτω του 40%.
(Ο2) Θα υπάρχει πολύ περισσότερη ρευστότητα στην οικονομία λόγω ακριβώς αυτού του ποσού των ανασφάλιστων καταθέσεων της Λαϊκής που θα μεταφερθούν στην καλή Λαϊκή.
(Ο3) Η Τρ. Κύπρου θα έχει πολύ μεγαλύτερη δυνατότητα άντλησης ρευστότητας και επομένως θα έχει πολύ μεγαλύτερη δυνατότητα να αντέξει τις πιέσεις ρευστότητας που θα προκληθούν από την αναμενόμενη φυγή καταθέσεων.
(Ο4) Η επιβίωση της Τρ. Κύπρου θα μπορεί να διασφαλιστεί εφόσον το σωστό ποσό των ανασφάλιστων καταθέσεων της Λαϊκής θα περάσουν στην καλή Λαϊκή και θα αντιστοιχούν σε αξία με τη σημερινή αξία των περιουσιακών στοιχείων, που επίσης περνούν στην καλή Λαϊκή.
(Ο5) Μειώνεται η ζημιά στην αξιοπιστία μας με το νόμιμο χειρισμό ενός τόσο σημαντικού θέματος.
Όλα τα παραπάνω θα επιφέρουν τρομερά οφέλη για όλη την οικονομία και επομένως είναι επιβαλλόμενος ο σωστός χειρισμός, όχι μόνο γιατί είναι συνταγματικός και νόμιμος· αν και αυτό θα έπρεπε να είναι αρκετό. Επίσης θα ήταν θεμιτό για την οικονομία, νόμιμο και συνταγματικό αν η καλή Λαϊκή προσφερθεί προς πώληση σε όλες τις τράπεζες που λειτουργούν στην Κύπρο και η τράπεζα που θα προσφέρει τα περισσότερα να την αναλάβει. Αυτό θα ωφελήσει ακόμη περισσότερο και στη βιωσιμότητα της Τρ. Κύπρου, και τους ανασφάλιστους καταθέτες της Λαϊκής, και στη ρευστότητα της οικονομίας όπως επίσης και στην ανταγωνιστικότητα στο τραπεζικό μας τομέα. Αν καμία τράπεζα δεν ενδιαφέρεται να την αγοράσει τότε να παραμείνει κρατική όπως πιστεύω θα έπρεπε να είχε γίνει εξαρχής.
7. Επιπλέον σημαντικά σημεία
Κλείνοντας θα ήθελα να κάνω αναφορά σε κάποια σημεία σε σχέση με τον όλο χειρισμό του ELA της Λαϊκής. Το πρώτο είναι ότι κανένα πολιτικό κίνητρο και απόφαση δεν έχει προτεραιότητα έναντι των νόμων και του συντάγματος και ειδικά στην περίπτωση επιβολής μίας πολύ χειρότερης λύσης. Επομένως χρησιμοποιώντας το νόμο και το σύνταγμα η Κυπριακή Κυβέρνηση μπορεί να επιβάλει ακόμα και μονομερώς τη νόμιμη λύση. Αν είναι απαραίτητο μπορούν οι άμεσα επηρεαζόμενοι (Λαϊκής Τράπεζας και Τράπεζας Κύπρου) όπως επίσης και η Κυβέρνηση να προσφύγουν στο Ανώτατο Δικαστήριο ή ακόμα και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Το δεύτερο έχει να κάνει με το αν η προηγούμενη Κυβέρνηση προσέφερε εξασφαλίσεις για την παροχή του ELA στη Λαϊκή. Με βάση τη γνώμη που έδωσε η ΕΚΤ στις 6 Νοεμβρίου 2012 μετά από αίτηση του Υπουργείου Οικονομικών στις 17 Οκτωβρίου του 2012 διαφαίνεται ότι μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν υπήρχε ούτε το απαραίτητο πλαίσιο ούτε ο απαραίτητος νόμος για την παραχώρηση κυβερνητικών εγγυήσεων για σύναψη δανείων από τράπεζες και επομένως είναι ασφαλές να συμπεράνουμε ότι δεν είχαν προσφερθεί κυβερνητικές εξασφαλίσεις για το ELA της Λαϊκής. Σημειώνουμε ότι το ύψος του ELA τον Οκτώβρη του 2012 ήταν €9.8 δισ. και επομένως δεν μπορούν να έχουν προσφερθεί εγγυήσεις ούτε και μετά.
Το τρίτο έχει να κάνει με την επιβολή ζημιών στην ΚΤΚ και στο Eurosystem με την εφαρμογή της νόμιμης λύσης. Η επιβολή της ζημιάς στην ΚΤΚ είναι προφανές ότι πρέπει να γίνει λόγω του ότι φέρει την κύρια ευθύνη όπως εξηγήθηκε. Πρέπει να αναφέρουμε ότι η απόφαση αύξησης και συνέχισης του ELA της Λαϊκής βαραίνει τον εκάστοτε διοικητή της ΚΤΚ. Επομένως η Κυπριακή Κυβέρνηση πρέπει να ζητήσει την αποκάλυψη των συμφωνιών της παροχής του ELA στη Λαϊκή για να εξεταστεί αν αυτές οι αποφάσεις ήταν κατά παράβαση της σχετικής νομοθεσίας. Σημειώνουμε ότι η παροχή του ELA στη Λαϊκή άρχισε το Σεπτέμβρη του 2011 και επομένως η πολύ μεγάλη διάρκεια όπως και το υπέρογκο ποσό σε σχέση με το μέγεθος της τράπεζας εγείρουν μεγάλα ερωτήματα και θα είναι άδικο, παράνομο και εγκληματικό αν αυτές τις ζημιές τις επωμιστούν οι καταθέτες της Λαϊκής όπως επίσης και η Τρ. Κύπρου.
Επιπλέον, η ζημιά που επιβάλλεται στο Eurosystem ίσως δίκαια αντανακλά την ευθύνη που φέρουν για το γεγονός ότι, από τα στοιχεία που έχουμε, η Λαϊκή ήταν και αναξιόχρεη, εν γνώσει τους, για πολλούς μήνες και οι εξασφαλίσεις δεν ήταν αρκετές, ενώ είχαν και το δικαίωμα και την υποχρέωση να ζητήσουν τη διακοπή της ρευστότητας στη Λαϊκή και την επακόλουθη χρεοκοπία ή εκκαθάριση της. Προφανώς αυτό θα τους εξέθετε και προτίμησαν την παράνομη συνέχιση του ELA μέχρι τη σύναψη δανειακής σύμβασης. Ως αποτέλεσμα, στις 25 Μαρτίου 2013, με την πολιτική δύναμη της η Τρόικα πίεσε για να επιβληθεί η παράνομη λύση της μεταφοράς όλου του ELA στην Τρ. Κύπρου ούτως ώστε να μη διαφανεί ότι στο Eurosystem ασκείται νομισματική χρηματοδότηση κατά παράβαση του Άρθρου 123(1) της Συνθήκης. Αυτό όμως γίνεται σιγά-σιγά γνωστό από τις αγορές λόγω των περιπτώσεων της Ιρλανδίας όπως επίσης και της Ελλάδας.
Το τέταρτο σημείο έχει να κάνει με τις παραπλανητικές δηλώσεις του διοικητή της ΕΚΤ Mario Draghi στις 4/4/2013 που ανέφερε το εξής:
«There’s nothing in the market that says ELA is senior, but if you want to remain as a monetary policy counterparty, you’d better be good to that.»
Ενώ αναφέρει σωστά ότι το ELA δεν έχει προτεραιότητα έναντι των άλλων υποχρεώσεων μίας τράπεζας, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση των καταθετών της Λαϊκής, δεν αναφέρει ότι οι διεκδικήσεις του περιορίζονται μόνο στις εξασφαλίσεις είτε αυτές είναι της τράπεζας, είτε αυτές είναι κρατικές. Όσον αφορά την επισήμανση για την αποπληρωμή του ELA, σε ποιον απευθύνεται; Γνωρίζει πολύ καλά ότι την ευθύνη φέρει η ΚΤΚ, που είναι ένας ανεξάρτητος οργανισμός όσον αφορά τις εξουσίες που έχει, όπως και η ΕΚΤ στην οποία υπάγεται. Η ευθύνη του κράτους περιορίζεται μόνο στις εξασφαλίσεις που προσφέρει και αν δεν υπήρχαν εξασφαλίσεις, όπως διαφαίνεται, τότε δε φέρει καμία ευθύνη. Οποιοσδήποτε άλλος χειρισμός αναιρεί την ανεξαρτησία της ΚΤΚ, την οποία ο εκάστοτε διοικητής της ΕΚΤ έχει την ευθύνη να διασφαλίζει. Η ανεξαρτησίας της ΚΤΚ δεν μπορεί να διασφαλίζεται επιλεκτικά όπως έπραξε, σωστά, πρόσφατα, με τις επισημάνσεις του προς την Κυβέρνηση και τη Βουλή, στην περίπτωση του κ. Πανίκου Δημητριάδη, και όμως ούτε και πάλι έπραξε όταν έδωσαν τη διαχείριση των τραπεζών στην ΚΤΚ και για όλες τις αποφάσεις εντεύθεν.
Το πέμπτο σημείο είναι σχετικά με την υποτιθέμενη διακοπή ή απειλή διακοπής του ELA της Λαϊκής από την ΕΚΤ στις 21 Μαρτίου 2013 που διάφοροι παραπλανητικά ανέφεραν συμπεριλαμβανομένου και της ανακοίνωσης της ΚΤΚ στις 31 Μαρτίου (σημείο 16). Η σχετική ανακοίνωση της ΕΚΤ είναι η εξής:
«The Governing Council of the European Central Bank decided to maintain the current level of Emergency Liquidity Assistance (ELA) until Monday, 25 March 2013. Thereafter, Emergency Liquidity Assistance (ELA) could only be considered if an EU/IMF programme is in place that would ensure the solvency of the concerned banks.»
Είναι προφανές ότι δεν είχε διακοπεί ενώ είναι πολύ αμφίβολο αν διακοπτόταν ακόμα και στην περίπτωση που δεν θα κατέληγαν σε συμφωνία στις 25 Μαρτίου. Αυτό γιατί πρώτον θα χρειάζονταν τα 2/3 των ψήφων του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ και δεύτερον θα ήταν παράδοξο να ψήφιζαν κάτι τέτοιο ενώ συνεχίζονταν οι διαπραγματεύσεις και ενώ για τόσους μήνες δεν το είχαν πράξει όπως θα έπρεπε να είχαν κάνει. Είναι προφανές ότι ήταν μία κενή απειλή και αυτό γιατί ήξεραν ότι δεν ήταν καλά εξασφαλισμένο το συγκεκριμένο ELA, πράγμα που θα εξέθετε τόσο την ΚΤΚ όσο και την ΕΚΤ. Τέλος, ουσιαστικά με την εφαρμογή της συμφωνίας της 25ης Μαρτίου διακόπηκε το ELA της Λαϊκής αφού η Λαϊκή με συνοπτικές και αντισυνταγματικές διαδικασίες οδηγήθηκε σε εκκαθάριση με το μόνο παράδοξο ότι την αποπληρωμή του ELA την έχει επωμιστεί αντισυνταγματικά και παράνομα μία τρίτη οντότητα (Τρ. Κύπρου) προφανώς με σκοπό να αποκρυφτεί το όλο θέμα.
Η παραπάνω λεπτομερής ανάλυση εξηγεί ποιος είναι ο νόμιμος και σωστός χειρισμός του ELA της Λαϊκής και η αρχή του δικαίου επιβάλει την εφαρμογή του από την Κυπριακή Κυβέρνηση και την ΚΤΚ. Η εφαρμογή του δικαίου επίσης επιβάλει την ανάληψη και απόδοση ευθυνών γιατί είναι πολλά τα ερωτήματα που εγείρονται: Η διοίκηση της Λαϊκής και η ΚΤΚ πρέπει να απαντήσουν σε όλα τα ερωτήματα για το ELA όπως γιατί δόθηκε, που πήγαν τα λεφτά, γιατί συνεχίστηκε για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, γιατί το ποσό ανήλθε σε τόσο μεγάλο μέγεθος, κοκ.; Η προηγούμενη Κυβέρνηση και η Βουλή πρέπει να εξηγήσουν γιατί δεν είχαν αντιληφθεί την οικονομική κατάσταση της Λαϊκής πριν το κράτος γίνει ο κύριος μέτοχος. Η τωρινή Κυβέρνηση πρέπει να εξηγήσει γιατί αποδέχτηκε τη διάλυση της κρατικής τράπεζας (Λαϊκής) αντί της εσωτερικής εξυγίανσης και γιατί αποδέχτηκε ένα παράνομο και κακό διακανονισμό του ELA με την απόφαση της 25ης Μαρτίου.
Αναφορές
ECB1999 ECB Annual Report 1999
ECB2006 ECB Financial Stability Review December 2006
ECB2007 ECB Monthly Bulletin February 2007
Την πρώτη έκδοση του παραπάνω κειμένου την είχα γράψει στις 4 Απριλίου 2013 και την επομένη το είχα στείλει στην Κυβέρνηση, στη Βουλή και σε συγκεκριμένα πολιτικά πρόσωπα. Επειδή πιστεύω ότι το θέμα είναι ύψιστης σημασίας και εθνικού συμφέροντος και επειδή δεν υπήρξε καμία ανταπόκριση δημοσιοποιώ το συγκεκριμένο κείμενο με επιπλέον αναλύσεις και στοιχεία.
Ο Κώστας Ξιούρος είναι λέκτορας χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου
-osr- τίποτε δεν χαρίζεται..... όλα κερδίζονται μόνο όταν τα διεκδικούμε και τα θέλουμε αληθινά 