Πλησιάζουν βουλευτικές εκλογές, και οι ψηφοφόροι πρέπει να διακρίνουν ποιά είναι τα πιο κρίσιμα προβλήματα που θέλουν να επιλυθούν, αλλιώς ρισκάρουν να χαθούν μέσα στον επικοινωνιακό κυκεώνα της δημόσιας σφαίρας. Υπάρχουν τόσα πολλά σκάνδαλα, που πρέπει οι ψηφοφόροι να κρίνουν και να τα ιεραρχήσουν.
Το κρατικό χρέος 7,5 δις ευρώ προς το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΤΚΑ), το πρόβλημα βιωσιμότητας του Ταμείου και η τροποποίηση των ελεγκτικών μηχανισμών του, είναι κορυφαίο ζήτημα στο οποίο οι ψηφοφόροι πρέπει να δώσουν προτεραιότητα, και να απαιτήσουν από τα κόμματα να λάβουν θέση και να δεσμευτούν. Επηρεάζει άμεσα και εις βάθος την ποιότητα ζωής όλης της κοινωνίας.
H απόφαση της υφιστάμενης κυβέρνησης, σε συνεννόηση με την Τρόικα, να «διαγράψει» το χρέος προς το ΤΚΑ, έχει αλυσιδωτές συνέπειες. Επί της ουσίας, το χρέος είναι σαν ένα μη εξυπηρετούμενο δάνειο, το οποίο όμως δεν εμφανίζεται ως τέτοιο. Μας προτάσσουν τους ακόλουθους ισχυρισμούς: 1) Το δάνειο από το ΤΚΑ προς το Πάγιο Ταμείο της Δημοκρατίας είναι εσωτερικός δανεισμός και γι’ αυτό δεν εμφανίζεται στον ισολογισμό· 2) οι διαχειριστές του αποθεματικού του ΤΚΑ είναι οι Υπουργοί Οικονομικών (ΥΠΟΙΚ) και η Υπουργός Εργασίας, Προνοίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΥΕΠΚΑ), και εφόσον αυτοί δεν ζητούν την επιστροφή των χρημάτων από το Κράτος, τότε δεν υπάρχει ανεκτέλεστη διοικητική απόφαση και τίποτε το μεμπτό· 3) η μη αποπληρωμή του χρέους ωφελεί την ευρύτερη οικονομία, υπό τις παρούσες συνθήκες. Απαντούμε:
Εσωτερικός Δανεισμός: Το δάνειο από το ΤΚΑ προς το Κράτος δεν πρέπει να θεωρείται ως εσωτερικός δανεισμός. Καταρχάς, το ΤΚΑ δεν είναι φοροεισπρακτικός μηχανισμός του Κράτους, και το αποθεματικό του ΤΚΑ δεν ανήκει στο Κράτος, αλλά στους ασφαλισμένους. Το γεγονός ότι ο Διαχειριστής του Ταμείου σήμερα είναι ο ΥΠΟΙΚ είναι μια στρέβλωση, την οποία εμείς θεωρούμε και αντισυνταγματική. Επιπλέον, το δάνειο προς το Κράτος φέρει επιτόκιο (0,05% στις 31.12.2014, 0,5% στις 31.12.2013 και 1,25% στις 31.12.2012), πράγμα που υποδεικνύει ότι τα λεφτά αυτά δεν ανήκουν στο Κράτος εξ αρχής, αλλά στους ασφαλισμένους. Ένα μέρος των εισφορών είναι ανταποδοτικό και πρέπει να θεωρείται περιουσία που αναλογεί στους ασφαλισμένους για συγκεκριμένο σκοπό (π.χ. σύνταξη).
Παραβίαση του Νόμου: Όντως, τα αρμόδια πρόσωπα που αποφασίζουν για το αποθεματικό του ΤΚΑ είναι οι ΥΠΟΙΚ και η ΥΕΠΚΑ. Αυτό όμως είναι παράδοξο και ενάντια στα συμφέρονα των ασφαλισμένων· πώς είναι δυνατόν να αποφασίζει ο ΥΠΟΙΚ για το αποθεματικό του ΤΚΑ, εφόσον υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ του ΤΚΑ και του Κράτους; Επιπλέον, δεν ισχύει το ότι δεν προκύπτει κάτι μεμπτό από την παγοποίηση αποπληρωμής εκ μέρους του Κράτους. Στο παρελθόν εκπονήθηκε μελέτη από τη Διεθνή Τράπεζα, η οποία εισηγείτο τη σταδιακή δημιουργία πραγματικού αποθεματικού και τη σύσταση ανεξάρτητου οργανισμού για παρακολούθηση της πολιτικής του Ταμείου. Υπάρχει όμως και Νόμος: βάσει του Περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμου, Άρθρο 73 παρ. 6 εδ. 2, οι ΥΠΟΙΚ και ΥΕΠΚΑ υποχρεούντο μέχρι το Μάρτιο του 2010 να δημιουργήσουν πραγματικό αποθεματικό και να καταθέσουν νομοσχέδιο προς δημιουργία ανεξάρτητης επιτροπής διαχείρισης του αποθεματικού του Ταμείου – πράγμα που δεν έγινε ποτέ. Αυτό σημαίνει ότι ΥΠΟΙΚ και ΥΠΕΠΚΑ παραβιάζουν ευθέως το νόμο,με την πλήρη κάλυψη του Γενικού Εισαγγελέα.
Όταν τέθηκε το θέμα στο Γενικό Εισαγγελέα, αυτός απάντησε ότι «όπως μας πληροφορεί το Υπουργείο Οικονομικών», ο λόγος που «δεν έχει υποβληθεί ακόμα νομοσχέδιο για την αποτελεσματική διαχείριση των αποθεματικών» του ΤΚΑ είναι επειδή «δεν έχει μέχρι τώρα διασφαλιστεί η δημιουργία ικανοποιητικού αποθεματικού, όπως προϋποθέτει το Άρθρο 73(6)(β)». Εμείς όμως βρίσκουμε την απάντηση προβληματική: Πρώτο, ο Γενικός Εισαγγελέας αντί να κάνει έρευνα, άκριτα υιοθετεί τι «τον πληροφορεί» το Υπουργείο Οικονομικών! Έχει υποχρέωση όμως να ελέγξει το Υπουργείο, και όχι να είναι φερέφωνό του. Δεύτερο, φρονούμε ότι ο ΥΠΟΙΚ και η ΥΠΕΠΚΑ έχουν ήδη παραβιάσει το Νόμο εφόσον ο Νόμος προνοούσε ότι μέχρι τον Μάρτιο του 2010 έπρεπε να είχε δημιουργηθεί πραγματικό αποθεματικό. Ο Γενικός Εισαγγελέας κακώς αποφάσισε ότι «δεν συντρέχει λόγος για ποινική δίωξη».
Εμείς συμφωνούμε με τη θέση του Γενικού Ελεγκτή, ο οποίος διαπιστώνει την παρανομία που επιβαρύνει τα συμφέροντα των ασφαλισμένων· παραπέμπουμε στην τελευταία Ετήσια Έκθεση του Γενικού Ελεγκτή (σσ. 141-142), όπου καταγράφει ότι εμμέσως πλην σαφώς το ΥΠΟΙΚ, καθώς επίσης και ο Διευθυντής ΥΚΑ εκτιμούν «ότι το δημόσιο συμφέρον δικαιολογεί τη μη υλοποίηση της διάταξης του άρθρου 73(6) εντός του προβλεπόμενου χρονοδιαγράμματος». Ο Γενικός Ελεγκτής καταλήγει ότι «δεν συμφωνεί με την προσέγγιση αυτή, αφού το δημόσιο συμφέρον δεν μπορεί να θεμελιώσει απαλλαγή από τη νομιμότητα». Με άλλα λόγια, το ΥΠΟΙΚ, το ΥΠΕΠΚΑ και ο Γενικός Ελεγκτήςαναγνωρίζουν ότι παραβιάζεται ο Νόμος, το ΥΠΟΙΚ και το ΥΠΕΠΚΑ υπαινίσσονται ότι πρέπει να τροποποιηθεί ο Νόμος ούτως ώστε να μην παρανομούν, όμως ο Γενικός Ελεγκτής ορθότατα υπερασπίζεται τον υφιστάμενο νόμο επειδή διακρίνει και υπερασπίζεται το συμφέρον του ΤΚΑ, δηλ. το συμφέρον των ασφαλισμένων.
Ευρύτερη Οικονομία και βιωσιμότητα: Το συμφέρον του ΤΚΑ δεν είναι όμορο με το συμφέρον του Κράτους. Στην προκειμένη περίπτωση, αν και συμφέρει στο Κράτος να δανείζεται από το ΤΚΑ με χαμηλό επιτόκιο, αυτό δεν συμφέρει στο ΤΚΑ, αφού τα περιθώρια αύξησης των αποδόσεων από καταθέσεις στο Πάγιο Ταμείο της Δημοκρατίας είναι σήμερα από ελάχιστα μέχρι ανύπαρκτα. Εξάλλου, το γεγονός ότι το χρέος προς το ΤΚΑ παρουσιάζεται από κάποιους ως εσωτερικός δανεισμός, επιτρέπει στον ΥΠΟΙΚ να παρουσιάζει πλασματικούς οικονομικούς δείκτες, και να διαιωνίζει τις οικονομικές φούσκες. Εξυπηρετούν μήπως οι οικονομικές φούσκες το δημόσιο συμφέρον;
Το επιχείρημα ότι μια «αναλογιστική μελέτη» δείχνει ότι το ΤΚΑ είναι βιώσιμο, είναι άνευ ουσίας. Καταρχάς, δεν έχει δοθεί στη δημοσιότητα αυτή η αναλογιστική μελέτη. Επιπλέον, οι Ετήσιες Εκθέσεις του Γενικού Ελεγκτή διαχρονικά διαπιστώνουν κακοδιαχείριση του Ταμείου. Επιπλέον, τίθεται θέμα του τι εννοούμε όταν λέμε κάτι είναι «βιώσιμο». Μια κατακόρυφη αύξηση εισφορών, συνοδευόμενη από μείωση παροχών και αύξηση ορίου συνταξιοδότησης, μπορεί να κάνει όλους τους αριθμούς «βιώσιμους». Η ουσία όμως δεν είναι η λογιστική, αλλά η ποιότητα ζωής των ασφαλισμένων και η αξιοπρεπής διαβίωση. Σήμερα, το ΤΚΑ είναι σε τόσο οριακή κατάσταση που τα Δικαστήρια προσπαθούν να επιβάλουν τον έλεγχο φυλακίζοντας περίπου δύο άτομα την ημέρα για χρέη στο ΤΚΑ, κατά παράβαση του Πρωτοκόλλου 4 της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Πρωτοβουλία Κοινωνικού Ελέγχου Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων έχει δύο βασικά αιτήματα, τα οποία έχει καταθέσει γραπτώς στον Πρόεδρο της Βουλής, καθώς επίσης και στα πλείστα κοινοβουλευτικά κόμματα: πρώτον, να τεθεί ξεκάθαρο χρονοδιάγραμμα για υλοποίηση της υποχρέωσης επιστροφής των 7.5 δις ευρώ στο ΤΚΑ, και δεύτερο να ψηφιστεί Νόμος που να δίνει θεσμικό ρόλο στους ασφαλισμένους, μέσω ανεξάρτητης επιτροπής διαχείρισης του αποθεματικού του Τ.Κ.Α. Σε ό,τι αφορά στο χρέος, να υπενθυμίσουμε ότι είναι διαχρονική θέση τόσο του ΔΗΣΥ όσο και του ΑΚΕΛ ότι αυτά τα χρήματα πρέπει να αρχίσουν να αποπληρώνονται. Τώρα είναι καιρός, αφού υπάρχει κοινωνική ανάγκη.
Η Πρωτοβουλία Κοινωνικού Ελέγχου Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων έχει αρχίσει σειρά επαφών με τα κοινοβουλευτικά κόμματα. Οι Οικολόγοι Περιβαλλοντιστές μας έχουν ήδη αποστείλει και σχετικό προσχέδιο Νόμου που θα υποβάλουν στη βουλή. Σε συναντήσεις με την ΕΔΕΚ, τη Συμμαχία Πολιτών και τον ΔΗΣΥ, έχει υπάρξει κατανόηση και καταρχήν συμφωνία ως προς τα αιτήματά μας. Την ερχόμενη εβδομάδα έχουμε προγραμματισμένη συνάντηση με το Νικόλα Παπαδόπουλο, και προσβλέπουμε σε συνάντηση με το ΑΚΕΛ και το ΕΥΡΩΚΟ. Το κορυφαίο αυτό ζήτημα θα τεθεί προεκλογικά, και ελπίζουμε να γίνουν τα λόγια έργα, να υπάρξει συνέπεια και πολιτική βούληση να υποστηρίξουν το νομοσχέδιο και να υποστηρίξουν επιτέλους το συμφέρον των ασφαλισμένων, αντί το συμφέρον των τραπεζών.
Δρ. Χρίστος Χατζηιωάννου
Μέλος της Πρωτοβουλίας Κοινωνικού Ελέγχου Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων
chadjioannou@gmail.com
-osr- τίποτε δεν χαρίζεται..... όλα κερδίζονται μόνο όταν τα διεκδικούμε και τα θέλουμε αληθινά 